Onderwijsinnovaties en change agents

Op bijna alle hogescholen vindt op dit moment een beweging plaats van externen inhuren voor onderwijskundige innovaties, naar veranderingen intern organiseren. Remco: “Het voordeel hiervan is dat je nieuwe kennis bij je eigen organisatie opdoet én behoudt. Bovendien zijn interne veranderaars al goed bekend met je organisatie.” In 2018 startte hij samen met vier hogescholen – Hogeschool Utrecht, NHL/Stenden, Windesheim en De Haagse Hogeschool een verkenning van het onderwerp dynamisch innoveren. Remco: “Zestien collega’s bij elkaar, allemaal verwonderaars over hoe innovaties verlopen in de hbopraktijk.” Inmiddels nemen acht hogescholen deel aan het Landelijk Kennisplatform Onderwijsinnovatie. Naast de vier genoemde hogescholen kwamen ook Inholland, Avans, Artez en Hogeschool Rotterdam erbij. In 2020 haakte Zestor aan met als doel: kennis ontwikkelen over én hogescholen helpen bij VUCA innoveren. Resultaat: ‘Van projectreflex naar dynamisch innoveren’ – een aanpak in fasen.”

Een VUCA innovatieproces verloopt niet lineair. Je brengt een beweging op gang vanuit de randen, in plaats van direct de harde kern aan te pakken. 

Niet lineair, maar continu in beweging

De opbrengst van fase 1, de literatuurstudie, is een pentekening van een model voor onderwijsinnovaties. Remco: “Een VUCA innovatieproces verloopt niet lineair volgens vaste, vooraf gesproken stappen en een vaste planning. Je brengt een beweging op gang vanuit de randen, in plaats van direct de harde kern aan te pakken. Het model dat we hebben opgetekend naar aanleiding van de literatuurstudie brengt dit mooi in beeld.”

Dynamisch innoveren betekent geduld hebben, onzekerheden accepteren en vertraging durven inbouwen 

Binnenstebuiten keren

In het empirische onderzoek dat nu loopt ligt de focus op de rol van de veranderaar. Wat voor handelingsrepertoire heb je als ‘change agent’ en wat stuurt jouw handelen? Remco: “De kunst binnen VUCA innovatieprocessen is om geduld te hebben, onzekerheden te accepteren, situationeel bewustzijn te tonen en waar nodig te dúrven vertragen. VUCA onderwijsinnovaties vragen om laveren binnen complexe landschappen en een ruimer communicatierepertoire, zoals een zachtere taal. Daarvoor moet je als veranderaar vaak ook met jezelf aan de slag!” Lachend: “Dus niet alleen vanuit het innovatiewiel van buiten naar binnen bewegen en andersom, maar ook jezélf ‘binnenstebuiten’ keren.”

Prachtige startmotor

Het feit dat Zestor dit project faciliteert, levert in zijn woorden een prachtige startmotor op. Remco: “Binnen sommige samenwerkingsverbanden maak je voor je het weet alleen maar vluchtig kennis met elkaar. Binnen het project dat Zestor aanjaagt, kunnen we echt diep inzoomen op het onderwerp, onderzoek doen en dat goed vastleggen. Er is bovendien een nieuw promotieonderzoek gestart naar het handelingsrepertoire van veranderaars of change agents in VUCA onderwijsinnovaties.”