Werk-privébalans in het hbo
Josje Dikkers, Hogeschool Utrecht
Meer informatie
Oorzaken
Technologische ontwikkelingen spelen een grote rol bij een verstoorde werk-privébalans. Josje: “Thuis kun je ook je mail checken, op je werk kun je je vakantie boeken. Grenzen vervagen.” Diverse overzichtstudies onderscheiden drie andere belangrijke factoren: de eerste – meteen de zwaarstwegende – factor is werkdruk, met name in combinatie met te weinig autonomie. Een tweede oorzaak zijn factoren uit het privéleven, denk aan schulden of ziekte van een naaste. Een derde oorzaak vormen individuele factoren als levensfase en persoonlijkheid. Uit onderzoek blijkt dat een specifieke factor voor het hoger onderwijs emotionele vermoeidheid is: met name docenten in het hbo die werkdruk ervaren, zijn meer emotioneel uitgeput en ervaren daardoor weer meer conflicten.
Grijp niet te snel naar een cursus Timemanagement, maar kijk naar de samenstelling van iemands takenpakket. Daar zit vaak de grote crux!
Tijdig signaleren
Leidinggevenden vormen een zeer belangrijke spil als het gaat om tijdig signaleren van eventuele verstoringen. Josje: “En dan met name de teamleider of opleidingsmanager die dicht op de medewerkers staat. In een veilige en open cultuur vraagt de leidinggevende proactief hoe iedereen erbij zit. Dat kan overigens ook prima in teamverband.” Net zo belangrijk is goed werknemerschap: “Trek tijdig aan de bel als het al even niet goed gaat. En toon zelfregie: ga voor jezelf na wat belangrijk is voor jou. Wat wil en kun je blijven doen en wat lukt nu gewoon niet?” Bied als hogeschool een breed pakket aan maatregelen, en focus daarbij niet alleen op de persoon die een conflict ervaart (‘blaming the victim’) maar betrek ook de werkcontext. Josje: “Grijp niet te snel naar een cursus Timemanagement, maar kijk naar de samenstelling van iemands takenpakket. Daar zit vaak de grote crux!”
Impact van corona en afstandsonderwijs
Uit recent onderzoek naar de impact van COVID-19 en het afstandsonderwijs op docenten en studenten komt een gemengd beeld naar voren. Josje: “Zowel docenten als studenten geven aan dat ze door thuiswerken productiever zijn en een betere werkprivébalans hebben. Dit geldt echter niet voor iedereen en zeker niet voor werkende ouders in de periodes waarin de basisscholen gesloten waren. Zij ervaren dan een grote druk. Veel hbo-medewerkers ervaren een dubbele druk: men moet het onderwijs digitaliseren terwijl men het onderwijs aan het verzorgen is. Los hiervan missen veel docenten én ondersteuners binnen het hbo het contact met collega’s en studenten.”
Straks weer meer op de hogeschool én ongeveer één tot twee dagen per week op afstand werken
De nieuwe werkrealiteit?
Josje: “Momenteel gaan er zowel binnen als buiten het hbo veel stemmen op voor een hybride werkvorm, waarin we ongeveer gelijk verdeeld over de week digitaal/op afstand werken en fysiek op locatie. Zelf verwacht ik dat we toch weer meer fysiek zullen gaan werken op de hogeschool, maar dat we wel ongeveer één tot twee dagen per week op afstand zullen blijven werken. Dit komt ook naar voren uit recent (Amerikaans) onderzoek, waarin men verwacht dat 25% thuiswerken de norm gaat worden. Zo behouden we de mogelijke voordelen van thuiswerken zoals een betere concentratie en productiviteit; tegelijk kunnen zo de nadelen zoals het missen van verbinding met collega’s of studenten gereduceerd worden.